"Watch me", werk van Johan Framhout, volledig in Bryce gemaakt.

De Waterkathedraal , werk van Johan Framhout, volledig in Bryce gemaakt.

Strijd tussen licht en donker, een 3D-werk van Johan Framhout, gemaakt in Bryce

Gesbeeldhouwde grot, een 3D-werk van Johan Framhout, gemaakt in Cinama4D, met splines & lathe nurbs

Een werk van George Grie. Gemaakt met Photoshop, 3DS max en Bryce, met fotofragmenten

Voorbeeld van een wondermooi fractalwerk in 3D, gemaakt met het programma Mandelbulb3D.

Een werk van artrager in Renderocity, gemaakt met 3ds Max en Vue.

Werk van "e-brink", gemaakt met Bryce, Daz3D en Photoshop. Het luchtschip is een model van Drawbridge.

Werk van "chexm1x" in Deviantart, voorbeeld van een menselijk figuur in 3D gemaakt (Poser of Daz)

Surrealisme van kolja7t in Renderocity: Perfect day 3, gemaakt met Bryce

Zeer gedetailleerd werk London224 in Renderocity: The studio

3D programs zijn ook gemaakt om films mee te maken. Dit is een scene van bib993, Amazing Fractal Trip.

3D-erk gemaakt met Incendia ex door nic022.

Gedetailleerd werk in 3D: 'Dune Artreides Final' van angelitoon in Deviantart, gemaakt met Organic, 3DSMax, ZBrush en Photoshop.

Atlantis , werk van Johan Framhout, voorbeeld van een matte-painting, een combinatie van 3D, collage en handwerk op het electronisch tablet.

3D is de benaming van computerprogramma's waarmee je werken maakt die van diverse kanten bekeken kunnen worden. Een nogal misleidende benaming, want je ziet niet stereoscopisch, het tijdperk van de holo's op computerscherm is op komst, maar daar moeten we nog wat geduld voor hebben. Je kan ook animaties maken met die programma's, dan spreken we over 4D, de dimensie beweging is er nog aan toegevoegd.
De kunstenaar die met een dergelijk grafisch programma werkt, plaatst zijn objecten in een ruimte, bekleedt ze met gepaste materialen, plaatst lichten, kiest een atmosfeer en zoekt uit waar de camera moet staan, het gezichtspunt. Maar het werk is pas te zien nadat de kunstenaar heeft gerenderd. Zijn of haar computer schiet dan lichtstralen af in de virtuele wereld en volgt wat het licht doet. Geleidelijk worden de schematische tekeningen omgezet in een visueel beeld. Renderen kan uren duren, ook met de beste computers. Vooral weerspiegelingen, transparanties, volumetrische objecten en zachte schaduwen verlengen de tijd van het renderen.

Het 3D-programma Bryce

Mijn 3D-werken worden voor een groot deel in Bryce gemaakt, even wat uitleg over dit programma Bryce in een notedop, om toch enigszins een beeld te hebben van wat een dergelijk programma inhoudt.
In dat programma beschik je over:

• camera: steeds kan je de stand van je camera veranderen om het werk vanuit een ander perspectief te zien

• dubbele terreinen (lattices): onderaan het terrein hangt identiek hetzelfde in spiegelbeeld; doordat je kan schilderen in de terrein-editor ( of elders maken), en invoeren of kopiëren en plakken in de editor, kan je dit gebruiken om diverse vormen te maken die tweezijdig symmetrisch zijn

• lichamen: bol, cilinder, balk, piramide, kegel, ring, metabollen. Je kan ze aan elkaar hangen, van elkaar aftrekken, doorsnede maken; je kan ze uitrekken of inkrimpen, schuintrekken, verplaatsen. Eén enkel voorwerp, zoals bijvoorbeeld een lantaarnpaal, bestaat vaak uit honderden lichamen.

• lichten: diverse soorten: rond of spots, kleur, sterkte, schaduw...; ja zelfs zwart licht om donker te maken

• atmosfeer: lucht, mist, nevel, hemelkleur, zonkleur, stand van zon of maan, cumulus- en stratuswolken, enz... Het is niet eenvoudig een mooie en natuurlijke lucht te maken in Bryce, je moet er "oneindige vlakken" aan toevoegen of bollen met wolken.

• terreinen: diverse types bergen en heuvels via fractals; je kan er ook aan veranderen door grijstinten te schilderen (er zijn kunstenaars die hun werk volledig op die manier maken); je kan het terrein ook vervangen door een ingevoerde afbeelding (een van de redenen waarom je altijd ook een 2D-programa nodig hebt.)

• bomen: er is een "tree lab" waar je kan kiezen uit ontelbare boomsoorten, kleur, blad, ligging van de takken, enz...

• vlakken: in vierkanten en cirkels kan je afbeeldingen in je scene plaatsen; oneindige zijn voor de grond, wateroppervlakken, wolkenvelden...

  De meeste zaken hebben een 'edit' om er dingen aan te veranderen, er is de material lab om een structuur aan te brengen, je kan objecten invoeren die in andere programma's gemaakt zijn.

Het keuzemenu bovenaan het scherm van Bryce 6. De knop rechts is om over te wippen naar Daz3D

Compositie in Bryce, het ontwerp in camerazicht en de render

Andere 3D-programma's

Er zijn nog diverse andere 3D-programma's: Cinema 4D, 3D StudioMax, Maya, Terragen, fractalprogramma's... Als je aan zoekrobots vraagt welke de beste zijn, gaat het vaak over deze twee: Maya of 3D Studio Max, afgekort 3D-Max. 3D-Max, afgeleid van CAD, heeft eveneens de diverse lichamen, materialen, lichten, camera, en bovendien kan je er een eigen lichaam tekenen: je tekent de voorkant met vectorlijnen, de zijkant en de bovenkant en het programma construeert het resulterende lichaam. Cinema4D heeft extra troeven: je kan bijvoorbeeld de randen afronden van al je objecten, je kan ook het ene object uit het andere laten voortvloeien. Blender heeft zich geïnspireerd op Cinema4D, maar is volledig gratis. Bovendien zijn er nog een paar extra's die c4D niet heeft. Maya heeft de meeste mogelijkheden, maar het is ook het ingewikkeldste programma. ZBrush is een programma om virtueel te boetseren. Je hebt er ook diverse lichamen, die kan je echter ook vervormen. Als je er een polymesh van maakt, kan je doen zoals een boetseerder doet: putten in duwen, toppen op zetten, krassen in maken, vervormen, glad maken. Wanneer een lichaam is omgezet naar polymesh, wordt het bekeken als een geheel van 3D-pixels, pixols genoemd. Er zijn ook materialen in Z-Brush en je kan er renderen, maar je kan ook je bewerkt lichaam exporteren als een object dat je dan invoert in een ander programma. Vue d'Esprit lijkt me een veredelde en veel duurdere versie van Bryce. Daz3D is verbonden met Bryce en vooral gebruikt om mensen en dieren te construeren, of gekochte 3D-constructies in te voeren. Daarvoor is het meest populaire programma Poser, met tal van mannen en vrouwen, haarooi, make-up, kledij... Er is een uitgebreide handel in al die dingen, maar als je het programma goed kent, kan je het zelf ontwerpen.
Fractalprogramma's werken op een andere basis, nl wiskundige formules die resulteren in grafische werken. Er zijn fractalprogramma's die naast 2D ook 3D kunnen creëren, zoals Fractalizer en FractalX. Mandelbulb is het bekendste 3D-fractalprogramma met eindeloze mogelijkheden. Alle ontwerpen zijn gebaseerd op formules. Incendia is een ander programma dat 2D of 3D-objecten vermenigvuldigt volgens fractalpatronen.

©Johan Framhout

De interface van een pas geopende ZBrush, waar werd gekozen voor de meegeleverde buste. Een dergelijke kop kan je zelf maken door symmetrisch te boetseren. Je kan ook vertrekken van deze buste om er een totaal andere persoon van te maken.
Interface van cinema4D waarop wordt getoond hoe uit een kubus diverse andere lichamen getrokken worden

Websites met 3D-werken

Er zijn diverse websites, zowel over de programma's, als sites met kunst, of waar elke kunstenaar werken kan naar opsturen. Hier een paar voorbeelden. Zoekrobotten brengen je vooral naar de meest commerciële sites. Daarom deze pagina om u te helpen.

Op deze site staat Virtueel Museum, een uitgebreide verzameling kunst van hedendaagse schilders en 3D artiesten bij elkaar. Hierbij willen wij de gelijkwaardigheid van alle schilder- of constructietechnieken aantonen. Klik op de knop in de navigatiebalk bovenaan. Elk werk is voor zien van de link naar de bron, nergens kan je zoveel kunst & kunstsites ontdekken als hier. Op deze site heb je geen login nodig, op de verder beschreven sites wel.

Renderocity is een site waar het programma Poser vaak uitspringt, maar alle plastische werken zijn er welkom, digitale of handgemaakte kunst, ook fotografie en zelfs strips, romans en poëzie. Klik op what's new en je ziet de nieuwste inzendingen. Je merkt dat niet alles kwaliteit is. Dat is eigen aan een dergelijke site, omdat iedereen er zijn of haar werk naar mag opsturen, er is geen jury om te filteren. Hoe kom je dan best bij wat je echt mooi vindt? Een tovermiddel is er niet, je zal dus tijd moeten investeren, maar je wordt er voor beloond, want er zijn pareltjes bij en kijken is gratis. Als je je naar een tentoonstellingsplaats moet verplaatsen, steek je er evengoed tijd in, en dat kan ook tegenvallen. Als je een kunstsite zonder limieten wil exploreren, is het begin het minst belonend. Je kan enige bladzijden met thumbs van de nieuwste inzendingen nazien, en aanklikken wat je iets lijkt. Je kan ook een categorie kiezen, of een programma waarmee het gemaakt is. Als iets je bevalt, kan je het werk opslaan bij je favorieten op de site zelf. Klik op de naam van de kunstenaar als je zijn andere werk wil bekijken. Je kan ook de kunstenaar als favoriet opslaan, dan beslis je als je wilt verwittigd worden per mail wanneer die iets nieuws heeft geplaatst. Een andere mogelijkheid is dat je ook eens kijkt naar de favorieten van een kunstenaar die je bevalt, misschien kom je zo weer bij een nieuwe favoriet terecht. Je kan ook kijken naar de meest bezochte of meest becommentarieerde, maar dat zijn daarom niet jouw favorieten. Smaken verschillen en de meest sexy vrouwen van Poser zijn ook de meest bezochte.

Deviantart is ook een dergelijke kunstenaarssite, met digitale kunst, handgemaakte kunst, fotografie, literatuur, filmpjes... Deviantart is een monstersite met meer dan 13 000 000 leden en meer dan 35 000 000 bezoekers per maand. Je kan ook per categorie kijken, maar ook dat is weinig hoopgevend. Klik op deviations en scroll naar onder. Daar vind je enige "daily deviatons". Dat zijn werken die de staf van Deviantart hebben uitgekozen. Overloop de thumbs om te zien of er iets bij is naar uw smaak. De kans om hier iets te vinden is een stuk groter. Onderaan staat de datum en rechts ervan is een knop "change", daarmee kan je de vorige dagen bekijken, per maand. Als een werk je bevalt, sla je ze op bij je favorieten. Ook hier kan je op "gallery" klikken en zo de andere werken bekijken van deze kunstenaar, of eens een kijkje nemen bij zijn favorieten. Maar Deviantart heeft nog iets bijzonders: er zijn tal van groeperingen. Als je links op de knop "groups" klikt na opening, heb je een aantal bladzijden met groepen, waar je een groep kan kiezen die het dichtst bij je interesses ligt. Er zijn echter meer dan 80 000 groepen en ook dit is geen sinecure. Daarom kan je beter bij een van je favorieten iets naar onder scrollen waar rechts de groepen staan waar hij of zij bij behoort. Klik op de naam van de groep om die te bezoeken. Meestal moet je geen lid zijn van de groep om te kijken, wel om ook daar je favorieten te kiezen (los van je eigen lijst favorieten). Beide sites hebben ook een inkoop- en verkoopmarkt, wedstrijden en nog andere mogelijkheden.

FantasyArtDesign laat maximaal vier werken toe per kunstenaar. Dat heeft automatisch als resultaat dat je direct kwaliteit ziet. Bovendien sturen de mensen hier zelden een foto op van hun hond of kat, huis, idool of hobby. Maar het houdt ook een beperking in. Soms kan je vandaar naar hun persoonlijke site linken of naar hun pagina's op Deviantart.

Fractalforums is een site met enkel fractalkunst, hoofdzakelijk in 3D. Maar op de vorige sites kan je ook fractalkunst aantreffen, onder de noemer abstract of fractalkunst. Deze site heeft echter fantastische werken is een bezoek meer dan waard.

©Johan Framhout

Hier worden nog een paar mogelijkheden van 3dsMax gedemonstreerd.

Het menselijk lichaam in 3D

Vrouwen en mannen in 3D lijken soms als overschilderde foto's. Toch werden zij even goed geschilderd als de Mona Lisa. Maar in dit geval is het werk niet het resultaat van één kunstenaar, maar van meerdere: diegenen die het programma maken en er basisfiguren voor voorzien, plus diegenen die het bewerken om er iets moois mee te maken. We schilderen kort een overzicht van hoe een dergelijk programma werkt om een idee te geven wat mensen in 3D betekenen. We kozen voor het programma Poser. Daz3d werkt zeer gelijkaardig. De mensontwerpende kunstenaar van het programma schildert geen volledige persoon, hij of zij schildert een huid, haar, een gezicht... op een manier die op het eerste zicht niet erg menselijk overkomt. Hieronder een paar voorbeelden.

Zo ziet het geschilderde gezicht er oorspronkelijk uit

De huid en het gezicht zijn als in een 2D-vlak uitgestreken en worden dan door het programma in 3D omgezet, zeg maar in het rond geplaatst. Deze voorbeelden resulteren in het vrouwelijke standaardmodel "Alyson" van Poser8, en ziet er als volgt uit in het display.

Dit is uiteraard nog ver van het ideaal. Via keuzelijsten en een groot aantal parameterknoppen dient er heel wat aangepast te worden. Nadat je de gewenste figuur hebt staan, dien je een haartooi te kiezen, vast te hechten aan het lichaam en aanpassen aan eigen wens. Dan kies je een houding van waaruit je vertrekt. Bij elke houding verander je zelf de positie van de lichaamsdelen. Maar deze figuren zijn niet zo vervormbaar als ons eigen lichaam behendig is. Daarom vertrek je best van een van de aangeboden houdingen: staand, zittend, liggend, springend...

Aanpassen vergt een heel goede anatomische kennis. Om bijvoorbeeld haar rechterhand aan andere stand te geven, begin je met de rechterschouder in de juiste positie te plaatsen. Daarna moet je de bovenarmen torderen, heffen of zakken, zijwaarts of opwaarts draaien. Hetzelfde voor de onderarm, gevolgd door de pols. Dan pas kan je je bekommeren hoe de hand zelf eruit moet zien! Als je direct met de hand was begonnen, kreeg je soort worst of erger. Zo komt het gehele lichaam aan de beurt, waarna je het gezicht de gewenste kenmerken geeft en een passende expressie. Zo zijn er bijvoorbeeld een heleboel parameters om de lippen te vervormen.

Dit volstaat voor een naakt, maar meestal komt er ook kledij bij kijken, en het is niet vanzelfsprekend dat het past bij je model in de houding die je haar geeft. Er wordt ook weinig aan kledij meegeleverd, omdat kledij zelf wordt gemaakt door kunstenaars. Zo is er een hele virtuele modewereld voor dergelijke programma's, kledij die wordt doorverkocht. Dito schoenen, juwelen en andere attributen.

Zo heb je diverse niveau's van toepassing in Poser. De eenvoudigste is dicht bij de figuren te blijven die je al in je bezit hebt, of nieuwe figuren en attributen kopen. Dan heb je nog werk genoeg om de houding en de expressie aan te passen, je camera (gezichtspunt) goed te plaatsen en vooral een goede belichting te voorzien. De kleuren van je lichten bepalen of je figuur een donkere of een lichte huid heeft, maar zij veranderen ook drastisch de kleur van het haar bijvoorbeeld. De technisch meer geavanceerde kunstenaar maakt nieuwe types van mensen, nieuwe kledij, juwelen, enz... En uiteraard dient de artiest zijn schepping in een wereld te plaatsen, meestal meer dan een simpele achtergrond. Hieronder voorbeelden van aangeboden haar, houdingen, expressie...

©Johan Framhout